Alles wat je moet weten over coronavaccins en IBD

shutterstock_1867481188-scaled-2

België is volop bezig met de vaccinatiecampagne. Binnenkort is het de beurt aan de risicopatiënten. Ben je een risicopatiënt als je IBD hebt? Mag je je laten vaccineren als je Crohn of colitis hebt? En wat als je andere medicatie neemt, mag je dat zomaar combineren? Dokter Julie Busschaert (UZ Leuven en AZ Sint-Lucas Brugge) zocht het voor ons uit. 

Mag je je laten vaccineren tegen COVID-19 als je Crohn of colitis hebt?

Ja. Meer nog: we raden het coronavaccin sterk aan voor alle IBD-patiënten. Welke therapie je ook krijgt – zelfs als dat een combinatie van verschillende medicijnen is. 

Zijn alle coronavaccins op de markt veilig voor IBD-patiënten?

Ja. De vaccins die nu goedgekeurd zijn door het EMA (het Europees Geneesmiddelenburea van de Europese Unie) zijn veilig voor IBD-patiënten. We raden alleen levende verzwakte vaccins af, en dat voor patiënten die immunosuppressieve therapie volgen. Dat zijn vaccins waarin de ziektekiem nog levend, maar in verzwakte vorm aanwezig is. De vaccins van BioNTech-Pfizer, Moderna, Oxford/Astra-Zeneca en Johnson & Johnson zijn geen levende vaccins, en kunnen dus zonder problemen worden toegediend.

Hoe veilig en werkzaam is het vaccin?

De veiligheid en de werkzaamheid van alle beschikbare coronavaccins is getest op tienduizenden proefpersonen, zowel gezonde als mensen met een verhoogd risico voor een ernstig verloop van COVID-19. Alle studies die daar tot nu toe over gepubliceerd zijn, hebben aangetoond dat de vaccins veilig en werkzaam zijn. 

Zijn de vaccins al voldoende getest op mensen met IBD? Zijn alle coronavaccins veilig voor mensen met IBD?

Alle coronavaccins zijn in principe veilig voor mensen met IBD. Er zijn voorlopig (nog) geen specifieke studies over de werkzaamheid van de vaccins bij mensen met Crohn of colitis. Toch kunnen we ervan uitgaan dat die werkzaamheid hetzelfde is als bij iedereen. Je immuunrespons kan iets lager liggen bij IBD-patiënten die ‘immunomodulerende’ therapie krijgen, wat betekent dat het vaccin iets minder effect kan hebben. Maar daarover hebben we nog geen gegevens. Toch is de immuniteit die je ontwikkelt na je vaccinatie in principe wel degelijk voldoende, ook als je immunomodulerende medicatie krijgt. Het is zeker geen reden om je therapie te onderbreken, omdat dat een nieuwe opstoot van je ziekte kan veroorzaken. 

 Kan je ziek worden van de vaccinatie?

Ja. Lichte bijwerkingen na een vaccinatie zijn normaal. Ernstige (allergische) reacties zijn heel zeldzaam. Als je ooit een ernstige allergische reactie had na een vaccinatie, bespreek je dat het beste met je arts. 

Welke bijwerkingen hebben de vaccins?

Onmiddellijk na je vaccinatie kan je last krijgen van een pijnlijke en soms wat gezwollen plek op de plaats waar je je vaccin kreeg. Sommige klachten, zoals hoofdpijn, vermoeidheid, spierpijn en koorts, kunnen ook enkele dagen na de vaccinatie optreden. Studies tonen voorlopig aan dat de kans op trombose niet groter is na vaccinatie.

Heb ik als IBD-patiënt meer kans om ziek te worden van het vaccin?

Nee. Bij IBD-patiënten zijn de bijwerkingen hetzelfde als bij mensen zonder de ziekte. De vaccinatie kan geen opstoot van je ziekte uitlokken. 

Worden IBD-patiënten beschouwd als risicopatiënten?

Nee. Op dit moment is het niet aangetoond dat mensen met IBD risicopatiënten zijn. Dat is uitgebreid onderzocht. Er is zelfs een grote online databank die gegevens van alle IBD-patiënten met een corona-infectie in verschillende landen ter wereld bijhoudt (de SECURE-IBD database).  

Wanneer krijgen IBD-patiënten een vaccin?

Het motto ‘hoe eerder hoe liever’ is hier van kracht. Ga dus in op je uitnodiging om je te laten vaccineren, zodra je opgeroepen wordt, Het maakt niet uit welk type vaccin je krijgt of in welk stadium van je behandelingscyclus je op dat moment zit. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen patiënten die in een opstartfase van hun behandeling zitten of zij die in een onderhoudsfase zitten (bijvoorbeeld een infuus om de 8 weken). Op dit moment is er nog niets bekend over de precieze timing. 

Het is wel zo dat een aantal patiënten die immunomodulerende therapie volgen in aanmerking komen voor een prioritaire vaccinatie. Hieronder vallen behandelingen met methotrexaat, azathioprine, infliximab, adalimumab, golimumab, Certolizumab, vedolizumab, ustekinumab, tofacitinib en hoge dosissen corticoïden gedurende meer dan 4 weken en de meeste studiemedicatie. Contacteer je arts als je twijfelt of jouw behandeling daaronder valt.

Patiënten met colitis ulcerosa die enkel een therapie met 5-ASA preparaten of suppo’s krijgen vallen hier dus niet onder. 

Daarnaast spelen andere factoren een rol of je al dan niet in aanmerking komt voor een vervroegde vaccinatie. Zo krijgen 65-plussers eerder een spuitje, maar ook zorgverleners en mensen met eventuele andere onderliggende gezondheidsproblemen, zoals hart- en longziektes, diabetes en obesitas. 

Meer weten over jouw type medicatie? Vraag het je arts. Hier lees je meer over de vijf meest voorkomende geneesmiddelen.